Tự Điển Chữ Nôm Dẫn Giải
Nôm Characters with Quotations and Annotations
Prof. Nguyễn Quang Hồng.

Quốc Ngữ or Hán-Nôm:

Entry
及 cạp
#C2: 及 cập
◎ Bó, nẹp đồ vật.

蒲團及谷六凌 𦟐忙長曷 歹㖫袈裟

Bồ đoàn cạp góc lục lăng. Mỡ màng tràng hạt, ngát lừng cà sa.

Sơ kính, 11a

及 cắp
#C2: 及 cập
◎ Kèm, kẹp giữ bên mình bằng tay.

擡擔挭 及辱因

“Đài đảm”: gánh cắp nhọc nhằn.

Ngọc âm, 8b

及 cặp
#C2: 及cập
◎ Trông nom dạy bảo trẻ con.

茹𲈾底淋炭 𡥵踈𢘽𥙩埃廛及 功役停補髀𡞕𥘷终𡗋仉𠴓𡀂

Nhà cửa để lầm than, con thơ dại lấy ai rèn cặp. Công việc đành bỏ bễ, vợ trẻ trung lắm kẻ đe loi.

Yên Đổ, 15b

及 cập
#A1: 及 cập
◎ Đến tận nơi.

感恩堯舜禹湯 德及禽獸𦊚 方牒弄

Cảm ơn Nghiêu, Thuấn, Võ, Thương. Đức cập cầm thú bốn phương đẹp lòng.

Ngọc âm, 37b

及 cụp
#C2: 及 cập
◎ Hạ xuống, co khép lại.

鶉鳥骨骨及堆 体 㝵納納隐碎謹命

“Thuần điểu”: cút (cun) cút cụp đuôi. Thấy người nép nép ẩn chui kín mình.

Ngọc âm, 54b

及 gặp
#C2: 及 cập
◎ Nhìn thấy, giáp mặt nhau, hội ngộ.

婆阿蛮 旦棱及柴蒸於󰡎核哿

Bà A Man đến rừng, gặp thầy chưng ở dưới cây cả.

Cổ Châu, 7a

𠃣㐌体丕𠃣㐌及丕 𢚸些卞安𫴋

Ít đã thấy vậy, ít đã gặp vậy. Lòng ta bèn yên xuống.

Thi kinh, I, 16a

〄 Tiếp cận được điều may, dịp tốt.

庄咍福𱜢 特及经尼

Chẳng hay phúc nào, được gặp kinh này.

Phật thuyết, 43b

福及 情期知識

Phúc gặp tình cờ tri thức.

Cư trần, 23b

天台𦷫束 縁及

Thiên Thai hái thuốc duyên gặp.

Ức Trai, 20b

會𬙽㐌及 𡗄𠄼福

Hội lành đã gặp gồm năm phúc.

Hồng Đức, 1b

𤗽󰠲𠶣 𠽊𨔍𱻌 吏皮及曠椿堂吏圭

Dịp đâu may mắn lạ dường. Lại vừa gặp khoảng xuân đường lại quê.

Truyện Kiều, 27b

〄 Lâm vào tình cảnh không may.

及節曩浽巴南庄湄

Gặp tiết nắng nôi, ba năm chẳng mưa.

Cổ Châu, 6b

及閉除處乂安類󰭵劫𧽈

Gặp bấy giờ (chừ) xứ Nghệ An loài trộm cướp dấy.

Truyền kỳ, I, Khoái Châu, 16a

沛𫯳拥𢩽細低及𮥷

Phải chồng ruồng rẫy, tới đây gặp nàn.

Trinh thử, 17a

及 gập
#C2: 及 cập
◎ Gượng gập: vẻ miễn cưỡng, buộc lòng làm theo.

所㝵意料拯特塊 強及𦖑隊

Thửa người ấy liệu chẳng được khỏi, gượng gập nghe đòi.

Truyền kỳ, III, Đông Triều, 38b

及 kịp
#A2: 及 cập
◎ Đúng lúc, không bị lỡ.

咹𮥷牢咍及

Ăn năn sao hay [đặng] kịp.

Phật thuyết, 43a

事㐌羕意 哏肫𱜢及

Sự đã dường ấy, cắn rốn nào kịp.

Truyền kỳ, I, Khoái Châu, 27a

没𠳒 呐渚及踈 丿兜陣𱢻捲旗典𣦍

Một lời nói chửa kịp thưa. Phút đâu trận gió cuốn cờ đến ngay.

Truyện Kiều, 3a

待英沒𪨃 姑娘 底英𠫾及 󰠃𨖅轉渡

Đợi anh một chút cô nàng. Để anh đi kịp cùng sang chuyến đò.

Thạch Sanh, 10a

〄 Sát tới, chạm tới.

𢀭庄及庫群朋

Giàu chăng kịp, khó còn bằng.

Ức Trai, 27b

悲𣇞吒歳作尼 蒙昆﨤會𧏵𩄲及𠊛

Bây giờ cha tuổi tác này. Mong con gặp hội rồng mây kịp người.

Phan Trần, 3a

及 ngập
#C2: 及 cập
◎ Ngập ngừng: băn khoăn, dè dặt.

及凝堆湥咀嘆𠬠𠳒

Ngập ngừng đôi giọt thở than một lời.

Sơ kính, 25a

及凝娘買𤋵𠳒󱙹𡢐

Ngập ngừng nàng mới giãi lời trước sau.

Truyện Kiều B, 14b